کتابخانه عمومی جوادالائمه علیه السلام شهرستان قدس

آشنایی با تاریخچه شب یلدا

ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن می‌گیرند. این شب در نیم‌کره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیش‌تر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود. مراسم شب یلدا (شب چله) از طریق ایران به قلمرو رومیان راه یافت و جشن «ساتورن» خوانده می‌شد.

•   یلدا؛ شب نشینی خانوادگی تاریخی

واژه «یلدا» به معنای «زایش زادروز» و تولد است. ایرانیان باستان با این باور که فردای شب یلدا با دمیدن خورشید، روزها بلندتر می‌شوند و تابش نور ایزدی افزونی می‌یابد، آخر پاییز و اول زمستان را شب زایش مهر یا زایش خورشید می‌خواندند و برای آن جشن بزرگی برپا می‌کردند و از این رو به دهمین ماه سال دی (دی در دین زرتشتی به معنی دادار و آفریننده) می‌گفتند که ماه تولد خورشید بود.

یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. مردم روزگاران دور و گذشته، که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.

آنان ملاحظه می‌کردند که در بعضی ایام و فصول روزها بسیار بلند می‌شود و در نتیجه در آن روزها، از روشنی و نور خورشید بیشتر می‌توانستند استفاده کنند. این اعتقاد پدید آمد که نور و روشنایی و تابش خورشید نماد نیک و موافق بوده و با تاریکی و ظلمت شب در نبرد و کشمکش‌اند.

مردم دوران باستان و از جمله اقوام آریایی، از هند و ایرانی - هند و اروپایی، دریافتند که کوتاه‌ترین روزها، آخرین روز پاییز و شب اول زمستان است و بلافاصله پس از آن روزها به تدریج بلندتر و شب‌ها کوتاهتر می‌شوند، از همین رو آنرا شب زایش خورشید نامیده و آنرا آغاز سال قرار دادند.

بدین‌سان در دوران کهن فرهنگ اوستایی، سال با فصل سرد شروع می‌شد و در اوستا، واژه Sareda, Saredha «سَرِدَ» یا «سَرِذَ» که مفهوم «سال» را افاده می‌کند، خود به معنای «سرد» است و این به معنی بشارت پیروزی اورمزد بر اهریمن و روشنی بر تاریکی است.

در آثارالباقیه ابوریحان بیرونی، ص ۲۵۵، از روز اول دی ماه، با عنوان «خور» نیز یاد شده‌است و در قانون مسعودی نسخه موزه بریتانیا در لندن، «خُره روز» ثبت شده، اگرچه در برخی منابع دیگر «خرم روز» نامیده شده‌ است. در برهان قاطع ذیل واژه «یلدا» چنین آمده‌ است:

• «یلدا شب اول زمستان و شب آخر پاییز است که اول جَدی و آخر قوس باشد و آن درازترین شب‌هاست در تمام سال و در آن شب و یا نزدیک به آن شب، آفتاب به برج جدی تحویل می‌کند و گویند آن شب به غایت شوم و نامبارک می‌باشد و بعضی گفته‌اند شب یلدا یازدهم جدی است».

سفره شب یلدا، «میَزد» Myazd نام داشت و شامل میوه‌های تر و خشک، نیز آجیل یا به اصطلاح زرتشتیان، «لُرک» Lork که از لوازم این جشن و ولیمه بود، به افتخار و ویژگی «اورمزد» و «مهر» یا خورشید برگزار می‌شد.

روز پس از شب یلدا (یکم دی ماه) را خورروز (روز خورشید) و دی گان؛ می‌خواندند و به استراحت می‌پرداختند و تعطیل عمومی بود.

فردوسی به استناد منابع خود، یلدا و خور روز، را به هوشنگ از شاهان پیشدادی ایران (کیانیان که از سیستان پارس برخاسته بودند) نسبت داده و در این زمینه از جمله گفته است:

که ما را ز دین بهی ننگ نیست     به گیتی، به از دین هوشنگ نیست
همه راه داد است و آیین مهر       نظر کردن اندر شمار سپهر

شب چله:

چهل روز از زمستان که آغاز آن برابر است با اول جَدی و هفتم دی ماه جلالی و بیست و دوم دسامبر فرنگی، و پایانش برابر است با شانزدهم بهمن ماه جلالی و سی ام ژانویه فرنگی که به آن چله بزرگ زمستان گویند.

در ایران مرکزی چله بزرگ زمستان از آغاز زمستان که برابر است با آغاز دی ماه شروع می شود و مدت آن چهل روز است. و چله کوچک زمستان از شب دهم بهمن ماه تا پایان بهمن ماه که مدت آن بیست روز است.

چله بزرگ:

چهل روز از موسم زمستان که آغاز آن مطابق اول جَدی و هفتم دی ماه جلالی و بیست و دوم دسامبر فرانسوی و پایانش شانزدهم بهمن ماه جلالی و سی ام ژانویه فرانسوی است.

چله کوچک:

بیست روز از فصل زمستان که آغاز آن از هفدهم بهمن ماه جلالی شروع می شود و در پنجم اسفند ماه پایان می یابد. چله زمستان همان چله بزرگ است و گاه در تداول عامه کنایه از سرمای سخت باشد: چله زمستون.

به دو نفر از برگزیدگان مسابقه نقاشی کتاب و کتابخوانی که در هفته کتاب برگزار شد دو عدد کارت هدیه 20 هزار تومانی اهدا شد.

فاطمه مقدم

امیر حسین خزائی

4 کتاب برای طرح کتاب‌خوان ماه،‌ ویژه آذرماه 1395 توسط معاونت توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور معرفی شد.

به گزارش روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، کتاب‌های ترانه‌های نوازش اثر مصطفی رحماندوست، قاف (بازخوانی زندگی آخرین پیامبر(ص) از سه متن کهن فارسی ویرایش یاسین حجازی، میرزا کوچک‌خان نوشته عصمت گیویان و به خواب شیرین بروید اثر ترجمه شده‌ای از جواد ترکاشوند ویژه آذر 95 از سوی معاونت توسعه کتابخانه‌ها و کتابخوانی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و در راستای اجرای منویات مقام معظّم رهبری(دام ظله العالی) در خصوص لزوم معرفی و در اختیار گذاشتن کتاب خوب و سالم برای پرورش فکری جامعه و نیز اقدام عملی در مسیر اجرای سیاست‌های سال 1395 نهاد (سال خواندن) معرفی شدند.

ترانه‌های نوازش

شاعر: مصطفی رحماندوست

انتشارات کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان،36 صفحه

مصطفی رحماندوست برای کودکان و ادبیات کودکان چهره‌ای شناخته شده است. کمتر کودکی را می‌شناسیم که نام او را نشنیده باشد و شعری از او نخوانده باشد. مجموعه ترانه های نوازش شامل 16 ترانه از این شاعر نام‌آشنا است که با زبانی ساده و بی‌آلایش همراه با نقاشی¬های چشم‌نواز که نمایانگر لحظه‌های شاد و زیبای کودکان است، برای گروه سنی «الف منتشر شد.

شعرهایی آموزنده که که بازتاب عواطف گرم و جوشان والدین دربارة کودک است را بیان می‌کند. در این شعرها همان حس و حالی جاری است که در تمام تاریخ در لالایی‌ها جاری بوده است. بی شک خوانش این اشعار هم برای والدین و هم برای کودکان دلنشین است.

 قاف

(بازخوانی زندگی آخرین پیامبر(ص) از سه متن کهن فارسی)

ویرایش: یاسین حجازی

انتشارات:  شهرستان ادب

این کتاب حاصل بازخوانی زندگی رسول مکرم اسلام  صلوات‌الله‌علیه و آله از سه کتاب کهن، به نام‌های تفسیر سورآبادی حدود 470 هجری قمری، سیرت رسول‌الله به سال 612 هجری قمری و شرف النبی حدود سال‌های 577 و 585 هجری قمری است.

یاسین حجازی برای تدوین این کتاب 3 سال زمان گذاشته تا تصویری روایی و مبتنی بر مستندات تاریخی را برای خواننده به‌صورت خطی روایت کند.

«آه» اثر پیشین یاسین حجازی است که بسیاری از کتاب‌نخوان‌ها و مقتل نخوان‌ها را کتاب‌خوان و مقتل‌خوان کرد حاصل بازخوانی و ویرایش مقتل «نفس المهموم» شیخ عباس قمی است.

نگارنده در مقدمه بیان می‌کند که در این بازخوانی، دو اصل را قرار داده است: اصل اول اینکه فقط پیامبر(ص) را دنبال کند و اصل دوم اینکه از تمام متن سه کتاب عناصر دراماتیک را جدا کند. مؤلف عقیده دارد این کتاب نمی‌توانسته شامل تمام سیرة پیامبر(ص) باشد.

بسیاری از صاحب‌نظران، آثار حجازی را یک نوع «کولاژ» موفق می‌دانند که با استفاده از تصویرها، پاره‌ای از یک نامه یا گفت‌وشنودها و کنار هم قرار دادن آن‌ها داستان را نگاشته است. هرکدام از خرده داستان‌ها تکه‌ای از یک «کولاژ» است که از چیدن و کنار هم گذاشتنشان می‌توان اصل واقعه را فهمید و یکپارچگی کولاژ را دید.

متن این کتاب کهن بوده و از همین حیث این کتاب را از سایر کتاب‌های دیگر متفاوت و متمایز می‌کند و خواننده را در یک تجربة متفاوت از خواندن قرار می‌دهد. در انتهای کتاب واژه‌نامه‌ای از لغات و واژگان دشوار احتمالی موجود است.

 میرزا کوچک‌خان

عصمت گیویان

انتشارات مدرسه

تعداد صفحات: 95 صفحه

میرزا کوچک، بزرگ‌مردی در دوران معاصر است. روحانی شهیدی که الگویی برای زندگی انقلابی امروز ما، اسوة وطن‌پرستی،‌ عزت‌طلبی و مسلمانی ظلم ستیز و مبارزی استکبار‌ستیز بود. در راه هدف از بذل هیچ کوششی فروگذار نکرد و در این مسیر جان خود را نیز نثار کرد. این که چرا مردمی که با او آشنا بودند با وجود آن همه سختی و رنج، حاضر شدند تا همه چیز خود را در اختیار میرزا کوچک‌خان قرار دهند و این که میرزا چرا قیام کرد و چگونه در ابتدا موفق شد و در نهایت چگونه شکست خورد، از مهم‌ترین مسائل مطرح در تاریخ معاصر این سرزمین است که آشنایی با آن به خصوص در شرایط کنونی برای نوجوانان و جوانان این مرز و بوم ضروری می‌نماید. توصیفات رهبر معظّم انقلاب اسلامی نیز در خصوص شخصیت میرزا مؤیّدی بر این مدعاست.

بخشی از این گونه توصیفات عبارت است از:

"حرکت او یک حرکت ویژه بود، صبغة مردمی و نجابتی که در کارش داشت کم‌نظیر و در دوران معاصرش بی‌نظیر بود؛ رفتارش بر مبنای اسلام و اعتقادات دینی بود، حرکتش هم صد در صد اسلامی و ایرانی بود، با اجنبی در ستیز بود و استقلال مملکت را می‌خواست حفظ کند و یک نمونه مینیاتوری از نظام اسلامی و جمهوری اسلامی را در محدودة خودش به وجود آورد."

این کتاب به صورت مختصر و مفید با قلمی روان و جذاب روایت داستان‌گونه‌ای از تاریخ زندگی و تحولات میرزا کوچک‌خان دارد.در پایان کتاب هم 3 نامة مهم از میرزا که در اواخر نهضت خود به دیگران نوشته است ذکر شده که مطالعة آخرین نامه که خطاب به سرکردة قشون قزاق بوده است، حقیقتاً خواندنی و عبرت‌آموز است.

به خواب شیرین بروید

ترجمه: جواد ترکاشوند

انتشارات: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)

تعدادصفحات: 64 صفحه

  یکی از مشکلات شایع در دنیای ماشینیِ امروز، بی‌خوابی است. بی‌خوابی به معنای نخوابیدن نیست، بلکه مراد، خوابی است که با دردسر و سختی‌هایی همراه است و فرد پس از بیداری، احساس راحتی و رفعِ خستگی نمی‌کند.

باتوجّه به اینکه آگاهی‌یافتن از چگونگی، زمان، مراحل، و روند خواب و بی‌خوابی در رفعِ نگرانی و کنار آمدن و حلّ بی‌خوابی، به‌تنهایی بسیار مفید است، در جای‌جای این نوشتار و به مناسبت‌های گوناگون، اطّلاعاتی دقیق، علمی و به روز ارائه شده است.

کتاب حاوی چهارفصل به این شرح است:

در فصل اوّل، با تعریف خواب، آثار و فواید آن، مدّت و مراحل خواب و ریتمِ خواب – بیداری آشنا می‌شویم.

فصل دوم، دربارة گونه‌های بی‌خوابی و عللِ آن سخن می‌گوید. در پایان به کمک پرسش‌نامه‌ای مخاطب را به ارزیابیِ بی‌خوابیِ خود ترغیب می‌کند.

فصل سوم، که شاید مهم‌ترین قسمت کتاب باشد، به درمانِ بی‌خوابی اختصاص دارد. نویسنده شیوه‌های بهداشتِ خواب، گیاه‌درمانی، روان‌درمانی، زمان‌درمانی و دارودرمانی را برای مبتلایان به بی‌خوابی پیشنهاد می‌دهد.

فصل پایانی به ُپرخوابی و علل و آثارِ مخرّب و نیز درمانِ آن می‌پردازد.

مطالب کتاب به گونه ای است که اگر خواننده به هر دلیل از روش‌های درمانی ارائه شده استفاده نکرد، بازهم مطالعة این نوشتار برایش مفید باشد.

در راستای اجرای طرح کتابخوان آذر ماه صورت پذیرفت:

جمع خوانی کتاب «میرزا کوچک خان» در کتابخانه جوادالائمه (ع) شهرستان قدس

به همت لیلا محمدی مسئول کتابخانه جوادالائمه (ع) شهرستان قدس کتاب «میرزا کوچک خان» در این کتابخانه معرفی و جمع خوانی شد.

عالیه یوسفی سرپرست اداره کتابخانه های عمومی شهرستان قدس با اعلام این خبر گفت: در راستای اجرای طرح کتابخوان آذر ماه، صبح امروز به همت لیلا محمدی مسئول کتابخانه جوادالائمه (ع) شهرستان قدس کتاب «میرزا کوچک خان» نوشته «عصمت گیویان» با حضور 40 نفر از دانش آموزان ابتدایی مدرسه شهید اطاعتی در بخش کودک این کتابخانه معرفی و جمع خوانی شد.

وی گفت: این کتاب از مجموعه «چهره‌های درخشان» است که به سال‌شمار زندگی میرزاکوچک‌خان جنگلی ـ از مبارزان معاصر علیه استعمار ـ هم‌چنین داستان زندگی وی اختصاص یافته است.

وی افزود: این کتاب به صورت مختصر و مفید با قلمی روان و جذاب روایت داستان‌گونه‌ای از تاریخ زندگی و تحولات میرزا کوچک‌خان دارد. در پایان کتاب هم 3 نامة مهم از میرزا که در اواخر نهضت خود به دیگران نوشته است ذکر شده که مطالعة آخرین نامه که خطاب به سرکردة قشون قزاق بوده است، حقیقتاً خواندنی و عبرت‌آموز است.